Mieszko II Lambert … nec Herkules contra plures

Mieszko II- ukochany syn Bolesława Chrobrego, znakomicie wykształcony, znał grekę, łacinę, doskonale mówił po niemiecku… wydawać by się mogło, że będzie godnym następcą swego ojca. Historia jednak potoczyła się inaczej. W momencie, gdy przejmował władzę w Polsce, potęga sąsiadów i ich roszczenia terytorialne rosły. Okazało się też, że miał wrogów w swoich braciach.

Urodzony w 990 roku Mieszko był synem Bolesława Chrobrego i jego trzeciej żony Emnildy. Już od najmłodszych lat zadbano o jego naukę. Władał łaciną, greką i językiem niemieckim. W  1013 roku prowadził w Magdeburgu wstępne rokowania pokojowe, zakończone przejęciem w lenno Milska i Łużyc. Rok później ojciec wysłał go w propozycją antycesarskiego przymierza do Czech. Czesi uwięzili go i przekazali cesarzowi,  jednakże ojcu udało się go uwolnić, przekupując ważne osobistości na cesarskim dworze.

Księżna lotaryńska Matylda wręcza Mieszkowi II Kodeks Matyldy „Ordo Romanus”. Kodekst to księga liturgiczna, w której księżna zaprezentowała sylwetkę polskiego króla jako człowieka wykształconego, sprawiedliwego i roztropnego.

Małżeństwo Mieszka II z Rychezą zostało zaplanowane już na zjeździe gnieźnieńskim. Mieszko ożenił się z Rychezą, siostrzenicą Ottona III w 1013 roku, a w prezencie od ojca otrzymał pod zarząd ziemię Wiślan.

Królowa Rycheza

Bolesław Chrobry wyznaczając Mieszka II na przyszłego władcę starał się, by między nim a jego przyrodnim, starszym bratem  nie doszło do walki o władzę.  Wysłał Bezpryma do klasztoru w Rawennie, co zapewne wzbudziło w nim poczucie krzywdy i niesprawiedliwości.  Faworyzowanie Mieszka przez ojca nie zadowalało też jego młodszego brata – Ottona.

Pierwsze lata panowania Mieszka przypominały czasy Bolesława Chrobrego. Energiczny król , wspierając opozycję antycesarską, przeprowadził w 1028 wyprawę do Saksonii. Polskie rycerstwo splądrowało tamtejsze ziemie, Polacy wzięli wielu jeńców. W odwecie  Konrad II wyruszył przeciwko polskim wojskom, jednak Mieszko II i tym razem go pokonał. W 1030 roku, zabezpieczony sojuszem  z Węgrami, nasz władca po raz kolejny najechał Saksonię.

Ciekawostka : Prusy, Niemce, Rusowo, Czechowo… Takie nazwy polskich miejscowości to pamiątki po jeńcach wojennych z czasów kampanii prowadzonych przez Bolesława I Chrobrego i Mieszka II. Wziętych do niewoli osiedlano w osadach służebnych podporządkowanych konkretnemu grodowi. Ciekawe, że w Polsce, inaczej niż w Europie Zachodniej – gdzie jeńcy byli własnością prywatną- pojmani stawali się własnością państwa, czyli de facto króla. Nakładano na nich obowiązek świadczenia pracy na rzecz władcy (stąd nazwa – osady służebne)

Tymczasem zmieniły się sojusze i cesarz zawarł pokój z Węgrami. W 1931 roku ruszył  z ofensywą na Łużyce. Jednocześnie ze wschodu na tereny polskie wyruszyła wyprawa Jarosława Mądrego, wspierająca dążenia braci Mieszka – Bezpryma i Ottona  do przejęcia władzy w kraju.

Milsko i Łużyce zajęli Niemcy, zaś Rusini odebrali Polsce Grody Czerwieńskie. Mieszko II schronił się w Czechach, gdzie został okaleczony.

Według Galla Anonima: „Opowiadają też, że Czesi schwytali [go] zdradziecko na wiecu i rzemieniami skrępowali mu genitalia tak, że nie mógł już płodzić [potomstwa], za to, że król Bolesław, jego ojciec, podobną im wyrządził krzywdę, oślepiwszy ich księcia, a swego wuja. Mieszko tedy powrócił wprawdzie z niewoli, lecz żony więcej nie zaznał”.

W czasie, gdy Mieszko II przebywał w niewoli, rządy w kraju objął Bezprym. W akcie poddania się władzy cesarskiej, odesłał mu insygnia władzy królewskiej- koronę, miecz, jabłko i berło. Odwiozła je do Niemiec Rycheza, żona Mieszka II.

Bezprym rządził rok . Samozwańczy władca zasłynął z okrucieństwa i mimo, że pozbył się opozycji- magnatów wspierających Mieszka, nie potrafił zaprowadzić ładu w kraju. Książę korzystał z pomocy obcego rycerstwa, które grabiło kraj. Stopniowo od władcy odwracali się nawet jego sojusznicy. Po kilku miesiącach panowania, Bolesław został zamordowany.

Niektórzy historycy twierdzą, że mordercę mogli wynająć bracia- Mieszko i Otton porozumieli się bowiem, gdy zdetronizowany król przebywał w Czechach. Otton, mimo, że wspólnie z Bezprymem działał przeciwko Mieszkowi II, nie otrzymał niczego w zamian, więc nawiązał kontakt ze starszym bratem.

Mieszko wrócił do kraju w 1032 roku. Konsekwencje decyzji Bezpryma były jednak nieodwracalne i Polska uzależniła się od Niemiec. Mieszko musiał stawić się u cesarza i przyjąć podyktowane warunki. Zgodził się na utratę Łużyc, rezygnację z tytułu królewskiego i podział kraju na trzy części. Największą- ze stolicą w Gnieźnie zatrzymał dla siebie, resztę podzielił dla Ottona i stryjecznego brata- Dytryka. Otton nie zdążył nacieszyć się władzą, wkrótce zginął z rąk własnego giermka, zaś Dytryka Mieszko II wygnał z kraju.

Zdołał zjednoczyć państwo, lecz jego rządy przerwała nagła śmierć w 1034 roku.

Żródła:

Poczet królów i książąt polskich,

Multimedialna historia Polski,

Historia Polski, Biblioteka gazety wyborczej,

i in.